Massale houtbouw kan de aarde afkoelen

Massale houtbouw kan aarde afkoelen

Een grafiek waarbij de CO2-uitstoot wereldwijd enorm daalt, die zie je nooit. Er moeten dan wel 500 miljard bomen worden aangeplant waarvan het hout alleen gebruikt wordt voor woningbouw, om zo de in hout opgeslagen CO2 blijvend vast te leggen. Dat is het plan van de Duitse wetenschapper Joachim Schellnhuber.

De cijfers zijn wetenschappelijk zeer verantwoord. Het onderzoek komt van de gerenommeerde Duitse hoogleraar Joachim Schellnhuber (1950) die na 30 jaar baanbrekende research heeft berekend dat massale bosaanplant voor houtbouw de klimaatcrisis kan keren. 

“Iedereen beweert dat er geen simpele oplossingen zijn, maar ik heb er toch een gevonden”, stelt Schellnhuber, die zowel adviseur is van de EU als van de paus. Hij richtte al in 1993 het Potsdam Institute for Climate Impact Research op. Hij was ook present bij de organisatie van de eerste klimaatconferentie COP1 van de Verenigde Naties, zij aan zij met Angela Merkel. Meer recent richtte hij ook het Bauhaus Earth op.

Zelfs op de meest prangende vragen heeft deze klimaatwetenschapper antwoord, zoals de kwestie waar al die bosgrond op deze wereld nog te vinden is. 

1 miljard hectare gedegradeerd land beschikbaar
Schellnhuber, praktisch: “We hebben 1 miljard hectare gedegradeerd land op deze wereld. Die zou opnieuw zou kunnen worden beplant met bomen. Naarmate deze bossen volwassen worden, beginnen ze net zoveel CO2 uit te stoten als op te nemen. Dat is waar de gebouwen om de hoek komen kijken. Door hout te oogsten om steden te maken, kunnen we enorme hoeveelheden koolstof voor de lange termijn vastleggen en tegelijkertijd de groei van bossen bevorderen. Bouw genoeg houten huizen en de aarde zal afkoelen; global warming goes into reverse. We kunnen de wereld nog redden.” 

Volgens de hoogleraar is het zelfs mogelijk om de hoeveelheid CO2 in de atmosfeer terug te brengen tot niveaus van voor de industriële revolutie.

Schellnhuber is niet bang voor gecompliceerde berekeningen. De theoretisch natuurkundige komt uit de wereld van de kwantummechanica en doceerde nog de ‘chaostheorie’ op de Universiteit van Californië. Zij grote gave is zulke complexe zaken terug te brengen tot eenvoudig te begrijpen concepten, zoals ‘tipping points’ voor de opwarming van de aarde, of ‘carbon budgets’ om een prijs aan de uitstoot van CO2 te verbinden.

"Zaken versimpelen om ze te kunnen begrijpen"
“Het is OK om zaken te versimpelen als je gelijk hebt”, heeft hij al eens gezegd, met een vleugje Duitse humor: “Maar het is wel de meest uitdagende opgave die er is.”

Bosaanplant en houtbouw ziet hij ook als zo’n concept, waarvan de logica eenvoudig te begrijpen is. Hij plakt daar ook nog pakkende termen aan vast, zoals ‘the forestry-construction pump’. Dat is alweer heel wat praktischer dan de ‘CO2-afvangers’ waar we het in Nederland soms over hebben, als het gaat over aanplant van bomen. Ook deze natuurlijke ‘constructiepomp’ noemt bosbouw met name, en niet technologische installaties zoals Elon Musk of IJsland die graag zouden willen maken. 

“Ik heb de geo-engineering gebaseerd op chemische bewerkingen van afgevangen CO2 bestudeerd en het is allemaal onzin”, stelt Schellnhuber vast. “Het is duur en het is gevaarlijk.”

"Hoe meer hout je gebruikt, hoe beter het is"
Liever zet hij op natuurlijke wijze afgevangen CO2 om in iets wat van blijvende waarde is, zelfs materialen die schaars worden, zoals houtproducten voor de bouw van huizen. In tegenstelling tot wat voor het gebruik van andere grondstoffen geldt, zegt hij over hout: “Hoe meer je ervan gebruikt, hoe beter het is.”

Niet alleen Nederland kampt met een tekort aan woningen, ook in Duitsland moeten er elk jaar 400 duizend nieuwe huizen gebouwd worden. Het is een misvatting dat Europa ‘af’ is, zegt Schnellnhuber. “Maar de hoofdprijs gaat in de zuidelijke landen vallen, waar misschien wel 80 procent van de toekomstige benodigde huizen nu nog niet bestaan. Als die gebouwd gaan worden zoals wij altijd huizen hebben gebouwd, is dat het einde van het klimaatverhaal.”

106 Gigaton CO2 vastgelegd
In een stevig onderbouwd artikel in ‘Nature Communications’ presenteerden hij en andere onderzoekers in augustus 2022 uitgewerkte scenario’s voor bosbouw. De auteurs zijn hierin al zo ver dat ze spreken over de toepassing van ‘technisch hout’. Anders dan ruwe balken en planken bestaat dit onder andere uit plaatmateriaal dat kruiselings verlijmd wordt, ook wel ‘kruishout’ of ‘cross laminated timber (CLT)’ genoemd. Hierdoor ontstaat een bouwmateriaal dat net zo sterk is als beton

Ook spreken de auteurs van een ‘open land source system’: “In onze berekeningen laten wij zien dat als 90 procent van nieuwe stedelijke bevolking gehuisvest zou worden in nieuwgebouwde middelhoge gebouwen met houten constructies er tegen 2100 voor 106 Gigaton aan extra CO2 zou kunnen worden bespaard. Onze resultaten geven ook aan dat de uitbreiding van houtplantages voor houten gebouwen mogelijk is zonder grote gevolgen voor de landbouwproductie. Sterk bestuur en zorgvuldige planning zijn wel vereist om een duurzame overgang naar houtsteden te waarborgen.” 

Waar staan we nu? In 2020 bedroeg het totale ‘plantagebied’ aan bossen (primaire en secundaire bossen) op deze wereld 132 miljoen hectare (Mha), wat gelijk staat aan 8 procent van het wereldwijd beschikbare akkerland (1595 Mha). Het ‘plantagegebied’ bedroeg ook slechts 4 procent in vergelijking met natuurlijke bosgebied zoals het Amazonewoud. De plantages, zoals in Duitsland en de Scandinavische landen en Canada droegen wel bij aan 33 procent van de wereldwijde industriële rondhoutproductie, 

Uit dit onderzoek: “Op middellange tot lange termijn zouden hoogproductieve plantages daarom de houtproductie kunnen verhogen en tegelijkertijd de oogstdruk van natuurlijke bossen kunnen verlichten onder strikte regimes voor biodiversiteit en landbescherming. Het hout dat nodig is voor toekomstige houtconstructies kan afkomstig zijn van toenemende bosoogst van beheerde bosaanplantingen en natuurlijke bossen, het heroriënteren van bestaand houtgebruik of het aanleggen van nieuwe bosaanplantingen (die in de toekomst op volwassen leeftijd kunnen worden geoogst, maar tot die tijd hout leveren vanaf tussentijdse uitdunning.”

3,6 miljoen hectare bos per jaar aanplanten
Schellnhuber werkte in hetzelfde artikel vier verschillende scenario’s uit. In ieder geval zouden bosaanplantgebieden in het jaar 2100 met meer dan 100 procent moeten groeien in vergelijking met 2020. Over het meest extreme scenario: “Gemodelleerde bosaanplantingen van 425  Miljoen hectare voor het 90  procent-scenario tegen 2100 resulteren in een gemiddelde snelheid van 3,6  Mha nieuw aangelegde aanplantingen per jaar.”

Het resultaat mag er echter zijn. Als ‘the forestry-construction pump’ op volle toeren gaat draaien, in het 90 procents-scenario, leggen de bossen van Schellnhuber maar liefst 106 gigaton CO2 vast, afgevangen uit de atmosfeer. In scenario's met een hogere vraag naar technisch hout variëren de totale emissiebesparingen van 14 Gt CO2 (10% lagere emissies) in het 10 pc-scenario, 71 Gt CO2 (51% lagere emissies) in het 50pc-scenario en 106 Gt CO2 (77% minder uitstoot) in 90%-scenario.
Bron: P+ Best practices voor een duurzame toekomst